ساعت شیطانکی (dial test indicator )

هر کسی که با ماشین تراش یا سایر ابزارهای سنگین کار می کند می داند که دقت برای یک نتیجه موفقیت آمیز ضروری است و همچنین به ایمن نگه داشتن اپراتور ماشین کمک می کند. طی سال‌های متمادی، سازندگان لوازم جانبی ابزارهای اندازه‌گیری به نام ساعت اندازه گیری ارائه کرده‌اند تا به اپراتورهای ماشین کمک کنند تا عملکرد دستگاه را زیر نظر داشته باشند. ساعت های اندیکاتور و شیطانکی محبوب ترین ابزارهای اندازه گیری هستند و  برای افرادی که با ماشین های صنعتی کار می کنند به یک ابزار ضروری تبدیل شده اند. ساعت های شیطانکی در دسته ی ابزار های اندازه گیری دقیق برای مهندسان ، ماشینکاران و متخصصان کنترل کیفیت و همچنین برای تشخیص کمی تغییرات جزئی از جمله صافی سطح ،  هم ترازی ، هم مرکزی و…. می باشند.این ابزارهای  قدرتمند برای ارزیابی دقیق ترین انحرافات در قطعات ،  طراحی شده اند و از بالاترین استانداردهای دقت در فرآیندهای ساخت و مهندسی اطمینان حاصل می کنند. این ابزار ها  دارای مکانیزم های ظریفی هستند که حتی کوچک‌ ترین تغییرات را اندازه گیری می کنند . این تغییرات توسط پراب ابزار به بخش های دیگرآن منتقل می گردد .

ساعت اندیکاتور و ساعت شیطانکی

یکی از موارد اصلی در انتخاب ساعت برای ماشین‌آلات، تفاوت بین دو سبک اصلی یعنی ساعت اندیکاتور و ساعت شیطانکی است. در جستجوی ساعت اندیکاتور، بیشترین نتایج مرتبط با مدل های استاندارد می باشند و ساعت های شیطانکی  نیز ممکن است در جستجو ظاهر شوند، اماسوال این است که آیا تفاوتی بین این دو وجود دارد یا خیر ، زیرا هر دو تقریباً یکسان به نظر می رسند. هر دوی آنها ظاهری گرد، اعداد و عقربه ی نشانگر دارند (طرحی که شبیه صفحه ساعت است) . هر سبک همچنین دارای یک سنسور فلزی در پایین آن می باشد.  با این حال، برخی تفاوت ها وجود دارند که در انتخاب ساعت مناسب مهم هستند . یکی از آشکارترین تفاوت های این دو مکانیزم حرکتی میله ی لمس کننده (پراب probe) است که در ساعت های اندیکاتور به صورت عمودی بالا و پایین می رود اما در ساعت های شیطانکی به صورت زاویه دار حرکت می کند . 

 

 

کورس کاری یا دامنه ی اندازه گیری ساعت شیطانکی 

یکی از تفاوت های ساعت شیطانکی با ساعت اندیکاتور در کورس کاری آن می باشد ساعت شیطانکی به نسبت ساعت اندیکاتور دارای کورس کاری محدود تری است . ساعت های اندیکاتور کورس کاری بالاتری دارند و حداقل ظرفیت آن ها 1 میلی متر می باشد اما در ساعت های شیطونکی به دلیل اینکه برای دقت های بالاتر مورد استفاده قرار می گیرند حداقل کورس کاری در آنها 0.2 میلی مترمی باشد.این مقادیر را در اعداد چاپ شده رو صفحه نیز می توان مشاهده کرد . 

برای ساعت های شیطانکی کورس کاری به صورت 0.2 - 0.8 - 1 - 1.6  میلی متر و برای ساعت های اندیکاتور 1- 5 - 10 -25 - 30 - 50 - 100 - 300 میلی متر می باشد .

 

دقت اندازه گیری ساعت شیطانکی 

دقت اندازه گیری یا رزولوشن ساعت شیطانکی به کمترین تغییر عقربه ی ساعت به هنگام اندازه گیری اشاره دارد . دقت ساعت با توجه به عوامل گوناگونی تعیین می گردد. طراحی مکانیزم ساعت بر دقت آن تاثیر گذار است . ابزارهایی با مکانیزم ظریف تر و تلرانس های سخت تر دارای دقت بالاتری می باشند . درجه بندی یا Graduation روی صفحه ی نمایشگرساعت های آنالوگ نشان دهنده ی دقت اندازه گیری آن ابزار می باشند یک صفحه با درجه بندی های کوچکتر امکان اندازه گیری دقیق تر و وضوح بالاتر را فراهم می کند. همچنین حساسیت پراب می تواند بر توانایی ساعت جهت تشخیص تغییرات کوچک در سطح اندازه گیری شده تاثیرگذار باشد .

 دقت اندازه گیری با توجه به کورس کاری و ظرفیت ساعت تغییر می کند .  دقت اندازه گیری یا گام بندی صفحه ی نمایشگر(Graduation) ساعت های اندیکاتور در محدوده ی 0.01 تا 0.001 میلی متر می باشد اما دقت اندازه گیری ساعت های شیطانکی می تواند 0.01 - 0.001 - 0.002 باشد که روی صفحه ی ساعت درج شده است.

شکل ظاهری و طراحی ساعت شیطانکی 

اولین تفاوت میان ساعت اندیکاتور و ساعت شیطانکی شکل ظاهری این دو می باشد.هر دو ساعت دارای صفحه ی نمایشگر ( عقربه ای ، دیجیتال )می باشند و این صفحه ی نمایشگر به پراب probe با قطر 4-8 میلی متر متصل می شود . 

تفاوت اصلی این دو ساعت در محل قرار گیری صفحه ی نمایشگر و نوع حرکت پراب می باشد. در ساعت اندیکاتور پراب به صورت عمودی به صفحه ی نمایشگر متصل شده است و با فشار ایجاد شده بر روی آن به بالا و پایین حرکت می کند . اما در ساعت شیطانکی حرکت پراب به صورت زاویه دار و دورانی می باشد که معمولا در محدوده ی 65 تا 210 درجه است .

زاویه ی دوران پراب یک ساعت شیطانکی  با توجه به دامنه ی آن مشخص می شود برای مثال اگر زاویه ی حرکت پراب برای یک ساعت شیطانکی 120 درجه باشد یعنی می تواند 120 درجه ساعتگرد و 120 درجه پادساعتگرد دوران کند.  صفحه ی نمایشگر ساعت شیطانکی می تواند با استفاده از کلمپ clamp و باتوجه به نیاز کاربر در موقعیت های مختلفی قرار بگیرد تا امکان خواندن مقدار اندازه گیری شده را آسان کند . همچنین ساعت شیطانکی به نسبت ساعت اندیکاتور کوچکتر و سبک تر است .

پراب (probe) ساعت شیطانکی 

پراب ساعت شیطانکی با توجه به دامنه ی آن اندازه های متفاوتی دارد  . برای مثال  طول پراب (probe)  در ساعت های شیطانکی برند اینسایز 13.5 تا 27.4 میلی متر می باشد . همچنین زاویه ی دوران پراب با توجه به طول آن تغییر می کند .

پراب ها دارای نوک کارگیر یا  contact point می باشند که مانند رابط بین قطعه ی کار و ساعت عمل میکنند . جنس نوک کارگیر می تواند  با توجه به سازنده و مدل ساعت اندازه گیری متفاوت باشد که معمولا از جنس تنگستن کارباید ،غیر مگنتی ، استیل ، کانی یاقوتی یا ruby ساخته می شوند تا از دقت، طول عمر و مقاومت در برابر سایش و تغییر شکل در طول عملیات اندازه گیری اطمینان حاصل شود .

 

کاربرد های ساعت شیطانکی 

ساعت های شیطانکی به دلیل تطبیق پذیری و دقت کاربرد های گسترده ای در صنایع مختلف دارند . برخی از کاربرد های رایج آن عبارتند از : 

عملیات ماشینکاری : ساعت های شیطانکی برای اطمینان از دقت در فرآیندهای ماشینکاری با اندازه گیری ابعاد، تلرانس ها و پرداخت سطح استفاده می شود.

کنترل کیفیت : آنها در روش های کنترل کیفیت برای بررسی قطعات ساخته شده از نظر نقص، انحراف، عدم هم محوری و … استفاده می شوند.

 تراز و تنظیم: ساعت های شیطانکی برای تراز کردن، در فیکسچرها و قطعات استفاده می شوند تا از تنظیم و قرار گیری در موقعیت مناسب آنها اطمینان حاصل شود.

 کاربرد های مهندسی : ساعت های شیطانکی در آزمایشگاه های مهندسی برای اندازه گیری دقیق فواصل، زوایا و انحرافات کوچک استفاده می شوند.

 صنعت خودرو : آنها در تولید خودرو برای کارهایی مانند بررسی اجزای موتور، تراز گیربکس و راه اندازی سیستم تعلیق استفاده می شوند.

 صنعت هوافضا : ساعت های شیطانکی نقش مهمی در  هوافضا برای اندازه گیری تلرانس های دقیق و اطمینان از دقت اجزای حیاتی دارند.

 تحقیق و توسعه : در محیط های تحقیق و توسعه برای نمونه سازی، آزمایش و جمع آوری داده ها استفاده می شود.

انواع ساعت شیطونکی 

ساعت های شیطونکی انواع مختلفی دارند که هر کدام برای کاربردهای اندازه گیری خاصی طراحی شده اند.برخی از انواع رایج آن ها عبارتند از : 

ساعت شیطونکی افقی (Horizontal)

صفحه ی نمایشگر این ساعت ها موازی محور پراب می باشد.

ساعت شیطونکی عمودی (Vertical)

در ساعت شیطانکی عمودی صفحه ی نمایشگر در بالای بدنه ساعت قرار گرفته است.

ساعت شیطونکی سر چرخشی  

این ساعت ها دارای مکانیزم چرخشی هستند که اجازه می دهد صفحه ی اندازه گیری در زوایای مختلف تنظیم شود و انعطاف پذیری را برای اندازه گیری سطوح در جهت های مختلف فراهم می کند.

ساعت شیطونکی دیجیتال 

این نوع ساعت ها دارای صفحه ی نمایشگر دیجیتال برای اندازه گیری دقیق و خوانا هستند.

 

سخن پایانی

در نتیجه،ساعت  های شیطانکی ، ابزارهایی دقیق و همه کاره ای هستند که به طور گسترده در صنایع مختلف جهت اندازه گیری و تراز دقیق استفاده می شوند. طراحی فشرده، دقت بالا و توانایی اندازه‌گیری در جهت‌گیری‌های متعدد، آنها را به ابزاری ارزشمند برای کنترل کیفیت، ماشین‌کاری و فرآیندهای مونتاژ تبدیل می‌کند. با طیف گسترده ای از مدل های موجود، که هر کدام برای کاربردهای خاص طراحی شده اند، ساعت های شیطانکی راه حل های قابل اعتماد و کارآمدی را برای اطمینان از دقت و سازگاری در فرآیندهای تولید ارائه می دهند.