عمقسنج (DEPTH GAUGE) چیست ؟
عمقسنج یکی از ابزارهای اندازهگیری است که برای تعیین عمق یک سطح یا فاصله بین دو نقطه در یک خط استفاده میشود. این ابزار معمولاً از یک مقیاس کالیبره یا نمایشگر دیجیتال به همراه یک پراب استفاده میکند که در منطقهای که قرار گرفتهاست، فرو میرود و عمق آن را می سنجد. عمقسنجها در انواع مختلفی از جمله دستگاههای مکانیکی ساده مانند کولیس و میکرومتر، و همچنین ابزارهای الکترونیکی پیشرفته مانند عمقسنجهای دیجیتال و سنسورهای لیزری ظاهر میشوند. این ابزارها به طور معمول در صنایع تولید، مهندسی، ساخت و ساز و تحقیقات علمی استفاده میشوند تا اطمینان حاصل شود که اندازهگیری عمق با دقت و صحت لازم انجام شده است.
انواع عمقسنج
عمقسنج ها با توجه به کاربرد خود دارای انواع مختلفی هستند :
- میکرومتر عمقسنج
- کولیس عمقسنج
- عمقسنج دیجیتال
- عمقسنج آنالوگ
میکرومتر عمقسنج
میکرومترعمقسنج یک نوع میکرومتر است که برای اندازهگیری عمق یک حفره یا فرورفتگی، یا فاصلهی بین دو سطح مورد استفاده قرار میگیرد. این ابزار با دقت های بالا (0.01 یا 0.001 میلیمتر) برای اندازهگیری عمقهای کوچک استفاده میشود. محدوده ی اندازهگیری آن 0-25، 25-50، 50-75و 75-100 میلیمتر می باشد. این عمق سنج ها مشابه میکرومترهای خارجی شامل پوسته ی ثابت و متحرک میشوند که با چرخاندن پیچ، میله ی اندازه گیری به داخل حفره پیشروی می کند. محدوده یا دامنه ی اندازه گیری را با تعویض میله ها می توان تغییر داد. میکرومترهای عمقسنج از یک صفحهی مرجع تا یک نقطه را اندازه میگیرند. پایهی بزرگ میکرومتر عمقسنج، صفحه ی مرجع را تشکیل می دهد. ناحیه بسیار کوچک میلهی اندازه گیری نقطه تماس را تشکیل می دهد. در یک میکرومتر عمقسنج، مهم است که ناحیه ی تماس پایه مرجع با قطعه کار، تمیز و عاری از خاک یا برآمدگی باشد.میکرومتر عمق سنج می تواند در دو نوع آنالوگ و دیجیتال تولید شود.
اجزا میکرومتر عمقسنج
میکرومتر عمق سنج از اجزاء زیر تشکیل شده است:
1.پوسته ی ثابت
2.پوسته ی متحرک
3.جغجغه یا هرزگرد
4.میله ی اندازه گیری (پراب)
5.صفحهی مرجع
نحوهی کار با میکرومتر عمقسنج
- فاصله ای که میخواهید اندازه بگیرید را تخمین بزنید و میلهی اندازه گیری مناسب را درون میکرومتر قرار دهید (از صفر بودن میکرومتر اطمینان حاصل نمایید).
- پوستهی متحرک را به صورت ساعتگرد بچرخانید تا انتهای میله به انتهای حفره یا سوراخ نزدیک شود.
- سپس جغجغه را بچرخانید تا میله در فاصلهی مناسب نسبت به انتهای سوراخ قرار گیرد (جغجغه نیروی لازم برای جلو رفتن میله را اعمال میکند و از آسیب رسیدن به قطعه و ابزار اندازه گیری جلوگیری می نماید).
نحوهی خواندن مقدار اندازه گیری شده
نحوهی خوانش مقدار اندازه گیری شده در میکرومتر عمق سنج مشابه میکرومتر های خارجی، مجموع مقادیر پوستهی ثابت و متحرک می باشد.
- ابتدا عدد روی پوستهی ثابت خوانده می شود به طوری که باید ببینید لبه ی پوسته ی متحرک تا آخرین خط پوستهی ثابت چه فاصله ای را طی کرده است .
- حال باید ببینید که کدام خط روی پوسته ی متحرک همراستا با خط شاخص پوستهی ثابت شده است اگر خط شاخص بین دو مقدار قرارگرفت مقداری را بخوانید که زیر خط شاخص قرار دارد .
- مقدار خوانده شده از پوستهی متحرک را در دقت اندازه گیری ابزار ضرب میکنیم و آن را با مقدار خوانده شده از روی پوسته ثابت جمع میکنیم .
کولیس عمق سنج
کولیس عمق سنج که به عنوان کولیس عمق یا عمق سنج نیز شناخته می شود، نوع خاصی از کولیس است که برای اندازه گیری عمق سوراخ ها، شیارها یا فرورفتگی ها طراحی شده است. معمولاً از دو فک تشکیل شده : یکی ثابت و دیگری متحرک. فک متحرک به پوسته ی کالیبره شده یا نمایشگر دیجیتال متصل است و به کاربر امکان می دهد عمق شی مورد بازرسی را اندازه گیری کند.
کولیس های عمق سنج در طرح های مختلفی از جمله کولیس های ورنیه، کولیس های ساعتی و کولیس های دیجیتال عرضه می شوند. آنها به طور گسترده در تولید، ماشینکاری، مهندسی، نجاری و سایر صنایع استفاده میشوند که در آن اندازهگیری دقیق عمق برای کنترل کیفیت و دقت ابعاد ضروری است. این ابزارها، ابزاری ساده و در عین حال موثر برای اندازه گیری عمق با دقت و تکرارپذیری بالا هستند .
برای کولیس های عمق سنج مکانیکی، مانند کولیس ورنیه یا کولیس ساعتی، دقت به تقسیمات مقیاس مشخص شده روی ابزار بستگی دارد. به طور معمول، این کولیس ها دارای درجه بندی هایی هستند که با افزایش 0.1 میلی متر یا 0.01 اینچ مشخص شده اند، که امکان اندازه گیری با دفت 0.1 میلی متر یا 0.01 اینچ را فراهم می کنند.
از طرف دیگر کولیسهای عمقسنج دیجیتال به دلیل نمایشگر الکترونیکی خود اغلب دقت بالاتری ارائه می دهند. آنها بسته به مدل کولیس می توانند اندازه گیری هایی با دقت 0.01 میلی متر یا 0.0005 اینچ ارائه دهند.
عمق سنج دیجیتال
عمقسنجهای دیجیتال معمولاً دارای پراب هستند که به سطح مورد نظر وارد میشوند و مقدار عمق به صورت خودکار روی نمایشگر دیجیتال نشان داده میشود. برخی از این ابزارها قابلیت ثبت و ذخیره مقادیر اندازهگیری شده را نیز دارند، که این امکان را به کاربر میدهند تا بتوانند مقادیر را برای استفادههای آینده ثبت کنند. عمقسنجهای دیجیتال به دلیل دقت بالا، سهولت استفاده و قابلیت های متنوع، در بسیاری از صنایع و کاربردها مورد استفاده قرار میگیرند.
عمقسنج عقربه ای
این ابزارها معمولاً دارای یک پراب است که به محل مورد نظر وارد میشود و یک مقیاس کالیبره یا صفحه ی مدرج وجود دارد که مقدار عمق را نشان میدهد.
عمقسنجهای عقربه ای معمولاً ساختار سادهتری نسبت به عمقسنجهای دیجیتال دارند اما با این حال، ممکن است برای بسیاری از کاربردها مناسب باشند، به خصوص در شرایطی که دقت بسیار بالا لازم نیست.
هنگام خرید عمقسنج چه نکاتی را باید در نظر بگیریم ؟
هنگام خرید ابزار عمق سنج، فاکتورهای مهم زیر را در نظر بگیرید:
- دقت
هر ابزار اندازه گیری دقت مختص به خود را دارد. با توجه به کاربرد آن ابزار عمق سنج با دقت مناسب را انتخاب نمایید.
- دامنه ی اندازه گیری
یکی از مهمترین عوامل در انتخاب عمق سنج ها دامنه ی اندازه گیری آنها می باشد برخی از عمق سنج ها دارای میله های تعویض شونده هستند که میتوان دامنهی اندازه گیری را تغییر داد.
- سازگاری
مطمئن شوید که ابزار با مواد یا سطوحی که اندازه گیری می کنید سازگار است.
- قطر میله
در نظر گرفتن قطر میله ی اندازه گیری ابزار یک پارامتر بسیار مهم است زیرا میله باید قطر مناسبی داشته باشد تا بتواند درون سوراخ یا حفره ی مد نظر قرار گیرد.
کاربرد عمقسنج
ابزارهای اندازه گیری عمق مانند میکرومترهای عمق سنج و کولیس ها و… در واقع ابزارهای اساسی هستند که در صنایع برای اندازه گیری دقیق عمق استفاده می شوند. در ادامه به برخی از کاربردهای خاص این ابزار در صنایع مختلف خواهیم پرداخت :
ماشینکاری و فلزکاری
در صنایع ماشینکاری و فلزکاری، از میکرومترها و کولیسهای عمقسنج برای اندازهگیری عمق سوراخها، شکافها و شیارهای قطعات ماشینکاری شده استفاده میشود. این امر تضمین می کند که قطعات با مشخصات و تلرانس های طراحی مطابقت دارند.
نجاری
در نجاری از ابزار اندازه گیری عمق برای تنظیم عمق برش ها برای اره کردن و سوراخکاری استفاده می شود. این امر دقت و ثبات در پروژه های نجاری مانند ساخت مبلمان و کابینت را تضمین می کند.
ساخت خودرو
ابزار اندازهگیری عمق در خودروسازی برای کارهایی مانند اندازهگیری عمق سوراخهای سیلندر موتور، سایش روتور ترمز و عمق رزوه در بستها استفاده میشود. این امر به حفظ کیفیت و عملکرد قطعات خودرو کمک می کند.
الکترونیک
در تولیدات الکترونیکی، از ابزارهای اندازه گیری عمق برای اندازه گیری عمق سوراخ ها برای قرار دادن قطعات الکترونیکی در بردهای مدار استفاده می شود. اندازهگیری دقیق عمق برای اطمینان از قرار دادن قطعات و لحیم کاری مناسب ضروری است.
لوله کشی
ابزار اندازه گیری عمق در لوله کشی برای کارهایی مانند اندازه گیری عمق اتصالات لوله، سوراخ کردن لوله ها و تنظیم عمق رزوه های لوله استفاده می شود. این امر نصب و تراز صحیح سیستم های لوله کشی را تضمین می کند.
دستگاه های دندانپزشکی و پزشکی
در ساخت دستگاه های دندانپزشکی و پزشکی از ابزار اندازه گیری عمق برای اندازه گیری عمق در ایمپلنت های دندانی، ایمپلنت های ارتوپدی و سایر وسایل پزشکی استفاده می شود.
جواهر سازی
ابزار اندازه گیری عمق در ساخت جواهرات برای کارهایی مانند قرار دادن سنگ های قیمتی در عمق صحیح و اندازه گیری عمق طرح های پیچیده حکاکی شده یا حک شده روی سطوح فلزی استفاده می شود.
سخن پایانی
با استفاده از ابزارهای اندازهگیری عمق مانند میکرومتر و کالیپر عمق، میتوان عمق مورد نظر در اجزای مختلف و صنایع متعدد را با دقت بالا اندازهگیری کرد. این ابزارها در انواع صنایع از ماشینکاری و ساخت و ساز تا صنایع الکترونیکی و پزشکی استفاده میشوند و نقش بسیار مهمی در اطمینان از دقت، کیفیت و ایمنی فرآیندها دارند. از ابزارهای اندازهگیری عمق به عنوان یکی از ابزارهای اصلی کنترل کیفیت در صنایع یاد شده استفاده میشود، که باعث بهبود کارایی و کاهش هدررفت منابع میشود.